Het gaat niet goed met de egels in Nederland. De egelziekte 2020, verstedelijking, insecten die niet meer te vinden zijn. Voor de egelpopulatie is het moeilijk te overleven en jouw hulp is hard nodig. Aan de slag!
Ondervoede dieren gaan niet in winterslaap
Vaak wordt gedacht dat de egels in november / december al lang in winterslaap zijn en dat bijvoeren vanaf dat moment geen nut meer heeft. Dit is een fabeltje. De eerste egels gaan normaal gesproken eind november in winterslaap, dit zijn de mannetjes. Vrouwtjes blijven langer wakker om hun jongen te verzorgen en bij te eten na een periode van zogen. Jonge egeltjes moeten eerst flink aansterken voor ze in winterslaap kunnen gaan, zij doen dit normaal gesproken vanaf eind december. Maar de jonge en volwassen dieren kunnen niet in winterslaap gaan zolang ze ondervoed zijn. Bovendien kan een egel met te weinig vetreserves tijdens een winterslaap ontwaken omdat hij bij moet eten. Bijvoeren heeft daarom altijd zin.
Jongen te laag geboortegewicht
Voor jonge egeltjes die in augustus pas geboren zijn, is de winter een risicovolle periode. Van de jongen overleeft zo’n 75% de winter niet, een schrikbarend percentage! Onvoldoende eten en geen droog, beschut plekje kunnen vinden, zijn de voornaamste oorzaken van de sterfte. Jongen van uitgehongerde moeders hebben daarnaast een te laag geboortegewicht.
Wat zijn de grootste risico’s voor de egelpopulatie?
De Egelbescherming Nederland vertelt ons dat ze aanzienlijk meer egels binnenkrijgen – en in een nog slechtere conditie – dan vorig jaar. Deze tendens kent meerdere oorzaken:
- Verstedelijking zorgt voor minder voedsel en onderdak;
- Egelziekte 2020;
- Door warmte en droogte van afgelopen jaar kruipen o.a. wormen dieper de grond in en krijgen egels ze niet meer te pakken.
Egelziekte 2020 in het kort
In 2020 werden er opeens opvallend veel egeltjes met huid- en longproblemen bij de stichting binnengebracht. Het bleek om een zeer besmettelijke egelziekte te gaan, later Egelziekte 2020 genoemd. De getroffen dieren zitten meestal onder de abcessen die soms al opengebarsten zijn. Naar wat deze ziekte veroorzaakt is het nog steeds gissen en wordt onderzocht in zowel België als Nederland. Inmiddels is er wel een behandeling mogelijk die vooral effectief is in het beginstadium van de ziekte.
De verspreiding van de egelziekte lijkt aan het einde van de zomer te zijn afgezwakt. Wel verwacht de Egelbescherming in de lente van 2021 weer een opleving.
Wat kan ik doen om egels te helpen?
- Bijvoeren, het hele jaar door.
- Ruim je tuin niet op
- Een goed egelhuis maken of aanschaffen
- Breng verzwakte dieren op de juiste manier bij de Egelbescherming
- Adopteer een egel!
Wat mag ik egels voeren?
Kwalitatieve kattenbrokjes zijn de beste basisvoeding die we egels kunnen geven. “Er zijn ook speciale egelvoeders te koop maar die bevatten vaak te veel toevoegingen die een egel van nature niet binnenkrijgt”, aldus Jenny Kleve, directeur Stichting Egelbescherming Nederland.
Een goede tip is om de bovenste laag brokjes wel in te smeren met blikvoer voor egels of gedroogde insectenpaté. De meeste katten halen hier hun neus namelijk voor op en laten de brokken daardoor staan. Zorg dat het voer altijd droog staat en plaats er ook een schaaltje vers drinkwater bij.
Bladeren en plantenresten in je tuin
Laat bladeren en plantenresten zoveel mogelijk in je tuin liggen. De wandelpaadjes kun je vrij maken, maar veeg het tuinafval dan naar de zijkant. Daar kan het mooi een mooie schuilplek vormen voor egeltjes én voor de insecten die de egels als voedsel nodig hebben. Om dezelfde reden snoei je je planten niet te vroeg in het voorjaar. En pas op met robotmaaiers.
Opgeruimd staat netjes, maar egels, vogels en insecten hebben liever een natuurlijk rommeltje.
Zorg dat het egelhuis groot genoeg is
Naast dat het egelhuis droog en van veilige materialen gemaakt moet zijn, is het vooral belangrijk dat deze groot genoeg is. Nog te vaak ziet de Egelbescherming dieren die overwinterde in een te klein huisje en óf hun winterslaap niet overleven óf er kaal en onder de schimmels uitkomen. In de te kleine onderkomens is onvoldoende luchtcirculatie waardoor het vocht dat het slapende dier uitstoot blijft hangen.
Bekijk de bouwtekening om zelf een geschikt egelhuis te maken of schaf een XXL-egelhuis aan via een dierenwinkel of tuincentrum. Let hierbij op dat er geen plastic in huisje verwerkt is.
Breng een egel in nood naar een opvang
Een egeltje in nood kun je niet zelf opvangen, dat is belangrijk om je te realiseren. Want hoe goedbedoeld ook; het zal het dier waarschijnlijk zijn leven kosten omdat hij specifieke medische zorg heeft. Je geeft hem de grootste overlevingskans door hem zo snel mogelijk naar de dichtstbijzijnde opvang te brengen.
Wanneer is een egel in nood?
- Als hij overdag rondloopt, dit is geen natuurlijk gedrag;
- Als hij gewond is of abcessen heeft;
- Als er vliegeneitjes of maden op het dier zitten;
- Als hij niet opgerold ligt maar wel zijn oogjes dicht heeft;
- Als de egel hoest of troebele ogen heeft;
- Als hij niet oprolt als je hem op zijn zij draait;
- Als hij heen en weer wiebelt;
- Als hij in het water van bijv. sloot of vijver terecht komt;
- Als alle stekels plat blijven liggen, ook als je hem aanraakt;
- Als het winternest verstoord is en de egel er niet kan blijven;
- Als babyegels (herkenbaar aan de witte stekels) met dichte ogen zich buiten hun nest bevinden;
- Als een kleine egel luid fluit zonder dat zijn moeder direct of na een korte tijd bij hem komt.
